Ўзбекистон, Тошкент – Batafsil.uz. Топилган тангалар бўйича дастлабки тадқиқотлар шуни кўрсатадики, тангалар ҳижрий 429 йилда Султон Маъсуд Ғазнавий ҳукмронлиги даврида зарб қилинган.

Ўзбекистон Маданий мерос агентлиги директорининг биринчи ўринбосари Турсунали Қўзиев ажойиб топилма ҳақида мухбиримизга хабар берди.

Куни кеча Агентликнинг Сурхондарё бошқармасига Сурхондарёнинг Денов туманидаги Алишер Навоий маҳалласида яшовчи фуқаро Даврон Амиров қўнғироқ қилган. Унинг сўзларига кўра, боғида ғайриоддий рангдаги керамика парчалари тез-тез топилиб турган. Ва яқинда, ҳовлини ободонлаштиришга қарор қилиб, у ерни қазишда бир нечта қорайган металл тангаларни топган. Кейинчалик қазиш пайтида у сариқ металлдан ясалган иккита тангага дуч келган.

Агентликнинг Сурхондарё бошқармаси ва Термиз археология музейи ходимлари Самарқанд археология институтидан деновлик эркак топилмаларни топган жойни дастлабки тадқиқ қилиш учун рухсат сўрашган. Жойига етиб боргач, археологлар тадқиқот объектининг чегараларини белгилаб, қазишни бошлашган.

Ишнинг дастлабки дақиқаларида мутахассислар ушбу ҳудуднинг анча узоқ ва қадимий тарихининг мутлақо бошқа даврларига оид суғориш ва теракота керамикасининг кўплаб қисмларини топишган. Ахир Денов ва унинг атрофи дунё тарихида бутун оламда машҳур бўлган дунё тарихининг энг қадимий ёдгорликлари топилган минтақа сифатида машҳур эканлиги маълум.

Топилган нумизматика бўйича дастлабки тадқиқотлар шуни кўрсатганки, тангалар ҳижрий 429 йилда Султон Маъсуд Ғазнавий даврида (христиан тақвими бўйича 1038 йил) зарб қилинган. Ғазнавий 1030 йилдан 1040 йилгача ҳукмронлик қилган.

Турсунали Қўзиевнинг таъкидлашича, сўнгги археологик ва тарихий кашфиётларда оддий фуқароларнинг иштироки муҳим аҳамиятга эга. Ўз боғида ишлаган деҳқонлар Х асрдаги улкан, инсон ўлчамидаги кўзаларни, сўнгра ипак учун бўёқлар сақланадиган ўрта аср кўзаларини топишган.

Бундай ҳолатлар ўзбекистонликларнинг ижтимоий онгидаги муҳим ўзгаришлардан далолат беради: халқ ўз маданий мероси ва ўз мамлакати тарихи мавзуларига жиддий ва масъулиятли муносабатда бўла бошлади.

"Албатта, одамлар илгари ҳам қазишган ва ноёб нарсаларни топишган, аммо топилмалари ҳақида сукут сақлашган. Эҳтимол, "илғорлар" бу топилмаларнинг ўз халқи ва келажак авлодлари тарихи учун аҳамияти ҳақида ўйламасдан, топилмаларни антикварларга ёки коллекционерларга арзон пулга топширган бўлиши мумкин. Натижада, фуқароларимиз ёки бундан хабардор бўлмаган сайёҳлар томонидан ноқонуний олиб чиқилаётган қадимий буюмларни мусодара қилиш тўғрисида хабарлар пайдо бўларди",- деди Қўзиев.

Бугунги кунда одамлар чириган ёғоч қолдиқлари, теракота парчалари, металл ёки сопол буюмлар, мис ёки кумуш тангалар бўладими, ҳар қандай майда — чуйда нарсаларни топиб, дарҳол маҳалла қўмиталарига, сўнгра ҳокимият органлари, маданий мерос агентлигига хабар беришади.

“Албатта, барча топилмалар тарихий аҳамиятга эга эмас ва илмий қизиқиш уйғотмайди, аммо фуқароларнинг ўз тарихига эҳтиёткорлик билан муносабати қувонади”, - дея хулоса қилди Маданий мерос агентлиги директорининг биринчи ўринбосари.

Эслатиб ўтамизки, 2023 йилда Ўзбекистондан икки мингдан ортиқ бебаҳо ноёб буюмларни олиб чиқишга уринилган.