Тошкент: +14
- 19:02 / 06 May
- 7
- Бошқа
ТОШКЕНТ, 6 май — Sputnik. Шу йилнинг март ойи бошида Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги (ИЛМА) ва "Tether" компанияси ўзаро англашув меморандумини имзолашди. Шунда "Tether" бош директори Паоло Ардоино Ўзбекистоннинг блокчейн технологиясини жорий этиш бўйича катта салоҳиятини таъкидлади. Бундан ташқари, томонлар ушбу ҳамкорлик Ўзбекистонда ҳам, бутун дунёда ҳам рақамли активлар экотизимини масъулият билан ривожлантиришга ёрдам беришини қайд этишди.
“Tether” активни чиқармоқда – барқарор токен USDT. 2014 йилда компания блокчейнни қўллаб-қувватлайдиган ва анъанавий пулларни рақамли шаклда ишлатишга имкон берувчи платформани ишга туширди. Бугунги кунда бутун дунё бўйлаб молия тизими технологияни фаол ва муваффақиятли ўзлаштирмоқда. Бундан ташқари, у метаверс (виртуал макон), WEB 3 (блокчейнга асосланган интернет) ва блокчейн ўйинларини (ўйинчилар ўйнаб пул ишлашади) яратишда ишлатилган.
Шу билан бирга, технология бошқа фаолият соҳаларида ҳам қўлланилиши мумкин. Илғор лойиҳалар бўйича миллий агентлик (ИЛМА) Sputnik Ўзбекистон мухбири билан суҳбатда блокчейн нима эканлигини ва бу технологиянинг республикада истиқболлари қандай эканлигини айтиб берди.
Блокчейн ёки тақсимланган рўйхат технологияси – бу турли хил қурилмаларда маълумотларни сақлаш. Бундай марказлаштирилмаган маълумотлар базаси блоклар занжирини, яъни барча иштирокчиларнинг тасдиқловисиз ўзгартириб бўлмайдиган маълумотларни сақлайди. Лекин кейинги блокда акс эттириладиган бирор нарсани қўшиш мумкин. Шундай қилиб, ҳар бир блокда амалга оширилган транзакциялар ҳақида маълумот ва олдинги блокга ҳаволалар мавжуд.
"Майнерларни крипто-активларни чиқарадиган ёки уларни топадиган одамлардир дейишади, лекин бу унчалик ҳақиқат эмас. Майнерлар – бу блокчейнни амалда ушлаб туришга ёрдам берадиган ва энг муҳими, унинг хавфсизлигини таъминлайдиган одамлар. Майнерлар қанчалик кўп бўлса, блокчейнни хакерлик ва киберҳужумлардан ҳимоя қилиш шунчалик самарали бўлади”, – деб тушунтирди ИЛМА криптоактивлар айланмаси соҳасини ривожлантириш департаменти раҳбари Асқар Зокиров.
Шу билан бирга, майнерлар транзакцияларни текшириб, блокчейн реестрига янги блокларни тасдиқлаб, қўшиб, мукофот – биткоин оладилар, уларни сотиб эса пул ишлайдилар.
Асқар Зокировнинг фикрига кўра, блокчейн, биринчи навбатда, ахборот хавфсизлиги ва шаффофлигини таъминлашга қодир. Аммо кенгроқ миқёсда гапирилса, технология мамлакатда биринчи навбатда молиявий рақамли технологияларни ривожлантиришда сезиларли ўсишга ёрдам беради.
Бугунги кунда блокчейн фақат крипто-саноат билан боғлиқ бўлишига қарамай, ушбу технология ахборотни (маълумотларни) сақлаш зарур бўлган барча соҳаларда – банк ва тўлов тизимлари, давлат хизматлари, кадастр, соғлиқни сақлаш, таълим ва бошқаларда қўлланилиши мумкин.
Ўзбекистонда бу технологияни жорий этиш бўйича биринчи уринишлар 2022 йилда амалга оширилган. Давлат хизматларини кўрсатиш бўйича блокчейнни жорий этиш лойиҳаси БМТнинг Ўзбекистондаги тараққиёт дастури (БМТТД) ва Ўзбекистон Адлия вазирлиги томонидан амалга оширилди. Пилот лойиҳа ФҲДЁ ягона электрон архивига технологияни жорий этишдан иборат эди.
“Ҳозирги кунда ушбу технология фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзишни шакллантиришда қўлланилмоқда”, — дея аниқлик киритди Адлия вазирлиги матбуот хизмати Sputnik Ўзбекистон мухбирига.
Ўз навбатида Асқар Зокиров ҳам блокчейн маълумотларнинг ошкоралиги ва шаффофлигини таъминлаши кераклигини тушунтиради. Блокчейнни "кўтариш" учун эса тақсимланган компьютерларга (24/7 ишлайдиган) эга бўлиш ва блокга кирадиган маълумотлар нусхаларини синхронлаштириш ва сақлашни таъминлаш керак.
Нега "Tether" компанияси Ўзбекистонда блокчейнни жорий этиш истиқболларини кўрмоқда ва меморандумнинг имзоланишига нима сабаб бўлди? Бу, биринчи навбатда, республика ҳудудида криптоактивлар муомаласи соҳасидаги қонунчилик базасининг тўлиқ шаклланганлиги билан боғлиқ.
“Яқинда биз майнинг-пул фаолияти қоидаларини тасдиқладик. Хусусан, асосий атамалар ва таърифлар, шунингдек, миллий ва хорижий майнерлар билан муносабатларни ўрнатиш, майнинг-пул иштирокчиларининг даромадларини тақсимлаш ва майнинг-пул иштирокчиларининг реестрини олиб бориш талаблари белгиланди”, – дея аниқлик киритди Асқар Зокиров.
Меморандум, биринчи навбатда, блокчейн технологияси билан ишлайдиган ходимларнинг малакасини ошириш, шунингдек, ўқув дастурларини ташкил этишни назарда тутади.
