Марҳум адиб Тоғай Муроднинг барча асарлари халқимиз томонидан севиб мутолаа қилинади. Унинг ҳар бир китобида ўзбек халқининг қувонч ва ташвишлари, армон ва орзулари куйланади. Шу жиҳатдан Тоғай Муроднинг насрий асарлари бир шеър каби, бир достон каби ўқилади.

Ўзбекистон халқ ёзувчиси Одил Ёқубовнинг ёзишича, Тоғай Мурод унга “Отамдан қолган далалар” романини кўриб чиқиши учун олиб келганида, китобни бир кечада ўқиб тугатган экан. Китоб ўзига оҳанрабодек тортиб, ўқий бошлаганидан кейин то тугатмагунича қўйиб юбормаган экан.

Режиссёр Шуҳрат Аббосовнниг ёзишича, Тоғай Мурод ўз асарларининг саҳналаштиришига жуда масъулият билан ёндошган, бунга осонликча рухсат бермаган. Асарини ундан рухсат сўрамасдан театрда саҳналаштиргани учун бир режиссёрнинг “танобини тортиб” қўйган экан ҳатто. Лекин Шуҳрат Аббосовнинг “Отамдан қолган далалар” романини саҳналаштиришига дарров рухсат берган, негадир. Фақат титрларда режиссёр номидан олдин ўзининг номини беришларини қатъий талаб қилган.

AzonTV да берилган «Фикрат» таҳлилий кўрсатувларидан бирида Ўзбекистон Халқ артисти Дилором Каримова билан кино ва унинг халқ онггига таъсири мавзуларига бағишланган суҳбат ўтказилди. Унда, жумладан, “Отамдан қолган далалар” романи ва унинг киноверсияси ҳақида ҳам сўз борди.

- Тўғрисини айтсам бу романни биринчи марта ўқиб, қабул қила олмаганман ўша пайтда, - дейди Дилором Каримова. – Тили бошқача бўлгани учун эмас, асар тили жуда ажойиб, шоирона. Мен миллатчи эмасман. Унда рус миллати жуда ерга уриб юборилгандек туюлган эди. Кейин билсам, унинг ёзган нарсаларида жон бор экан. Раҳматли Тоғай Мурод Москвадаги архивларни титкилаб, жуда кўп нарсаларни ёзиб келган экан. Бекорга ёзмаган экан. Лекин рус халқини ерга ургандек туюлган жиҳатлар романнинг киноталқинига кўчмаган. Фильмда ўзбекнинг бошига совет тузуми солган кулфатлар жонли равишда тасвирланган. Бу воқеаларга муносабат борлиги билиниб туради.

Дилором Каримова “бу фильм намойиши нега тақиқланган”, деган саволга ҳам жавоб бериб ўтди. Чунки бир қарашда бу фильмда асосан Чор Россияси зулми ҳақида сўз боради. Ҳозирги давр учун нимаси билан хавф туғдириши мумкин?

- Чунки барибир таъсири бор, - дейди Дилором Каримова. – Қандайдир қўллар бизни барибир босиб туради. Демак кимлардир, кимлигини билмайман, буларни кузатиб, қизиқиб турадиган одамлар бор. Шермуҳаммад ҳақида фильм суратга олишмоқчи бўлганда, “буни нима қиласизлар, босмачи бўлганку”, қабилида эътирозлар бўлган. Лекин русларнинг ўзи тарихидаги инқилобларга қарши Колчак армиясини “оқ гвардия” деб атайди. Улар ҳақида яхши фильмлар олишган. Нега энди улар ўз инқилобига қарши чиққан “оқ гвардия” ҳақида фильм олиши мумкину, биз озодлигимиз учун, мудофаа учун курашган қаҳрамонларимиз ҳақида кино ололмаймиз?, – дейди Дилором Каримова.

Дарҳақиқат, кино санъати катта мафкуравий кучга эга. Ундан бизга қарши кучлар пропаганда сифатида фойдаланиши мумкин, албатта. Мустақиллигимизни сақлаб қолишимиз, халқимиз онгини пропаганда курашларида бой бермаслигимиз учун кино санъатига ҳам диққатлироқ бўлишимиз керакка ўхшайди. “Замин” янгиликларини “Инстаграм”да кузатиб боринг